121) in quo aetatem omnem cum uno videant exigendam (Gerundivum) et perferendas insuper, quas ea res affert, molestias, nisi a vago concubitu diligenter arceantur.
122) Nam neque omnes tam sapientes sunt, ut solos mores respiciant; et in ipsorum quoque sapientum coniugiis ad animi virtutes nonnihil additamenti (eine nicht unwesentliche Zugabe) corporis etiam dotes adiciunt.
123) formam naturalem
124) Usu enim ipso sentiunt, quam non ullum formae decus uxores aeque ac morum probitas et reverentia commendet maritis. Nam ut forma nonnulli sola capiuntur, ita nemo nisi virtute atque obsequio retinetur.
125) morum non ferenda (Gerundivum) molestia
126) temeratores (Verletzer) coniugii gravissima servitute plectuntur.
127) in opera damnatum sequi
128) acciditque interdum, ut alterius poenitentia, alterius officiosa sedulitas (Emsigkeit) - miserationem commovens principi - libertatem rursus impetret.
129) cum non satis inter se coniugum conveniant mores, repertis (reperire: wiederfinden) utrique aliis, quibuscum sperent se suavius esse victuros (von ‘vivere’). 130) quod rem minime utilem sciunt firmandae coniugum caritati (unechtes Gerundivum; folgenden AcI mit ‘wenn’ übersetzen) facilem novarum nuptiarum spem esse propositam.
131) corporis obtigerit (obtingere, o: zustoßen) calamitas … ; nam et crudele iudicant tum quemquam deseri, cum maxime eget solatio (solatium = solacium), et senectuti, cum et morbos afferat et morbus ipsa sit, incertam atque infirmam fidem fore.
132) Leges habent perquam paucas. Sufficiunt enim sic institutis (den in einem Staat mit einer solchen Verfassung lebenden Menschen; wörtlich: den so Eingerichteten) paucissimae. Quin hoc imprimis apud alios improbant populos, quod legum interpretumque volumina non infinita sufficiunt. Ipsi vero censent iniquissimum ullos homines his obligari legibus, quae aut numerosiores sint, quam ut perlegi queant; aut obscuriores, quam ut a quovis possint intelligi. Porro causidicos, qui causas tractent callide ac leges vafre disputent; prorsus omnes excludunt. Censent enim ex usu esse; ut suam quisque causam agat eademque referat iudici, quae narraturus patrono fuerat.
133) in tanto perplexissimarum acervo (acervus: Haufen, Menge) legum
134) vita in comparando victu (unechtes Gerundivum) occupata
135) imperare
136) duo mala, affectus atque avaritiae (Genitive, die von ‘mala’ abhängen)
137) iustitiam omnem, fortissimum rei publicae nervum, dissolvunt.
138) foedera pactaque … solent parum bona fide servari.
139) hominem homini satis natura conciliet.
140) cui nihil non liceat, nisi quod non libeat.
|